Hoạt động còn mang tính tự phát
Theo Sở Du lịch tỉnh
Quảng Bình, du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh xuất hiện muộn hơn so
với một số nơi khác. Năm 2011, với sự ra đời của mô hình Phong Nha
Farmstay tại xã Cự Nẫm, huyện Bố Trạch đã thu hút đông đảo khách nước
ngoài đến lưu trú, nghỉ ngơi, từ đó các mô hình homestay và farmstay bắt
đầu phát triển tại khu vực Phong Nha, TP Đồng Hới và xã Tân Hóa (huyện
Minh Hóa). Đến nay, toàn tỉnh có 50 cơ sở homestay và farmstay, trong đó
chủ yếu tập trung tại khu vực Phong Nha và các xã lân cận. Nếu trước
đây, nhiều người ở các xã Sơn Trạch, Hưng Trạch, Cự Nẫm, Phúc Trạch…
sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi và đi rừng thì nay đã có nghề mới,
nghề làm dịch vụ du lịch. Nghề này đã góp phần nâng cao thu nhập, cải
thiện đời sống cho người dân, đồng thời giảm áp lực đối với công tác bảo
vệ rừng di sản.
Chủ tịch UBND xã Sơn
Trạch Nguyễn Công Trứ chia sẻ: Từ mô hình du lịch cộng đồng đầu tiên của
Hồ Khanh đến nay, toàn xã có 35 homestay và farmstay, giải quyết việc
làm cho hàng trăm lao động. Nhờ đó, cơ cấu kinh tế của xã được chuyển
dịch tích cực từ sản xuất nông nghiệp sang dịch vụ du lịch. Bên cạnh đó,
người dân càng tham gia nhiều hơn vào các hoạt động du lịch như chèo
thuyền đưa khách đi thăm hang động, làm porter cho các tour du lịch mạo
hiểm, thợ chụp ảnh, lái xe, nhà hàng và hướng dẫn viên du lịch. Các xã
có mô hình du lịch cộng đồng phát triển đều là vùng khó khăn, cơ sở hạ
tầng còn hạn chế nhưng bù lại phong cảnh tuyệt đẹp và mang tính tự nhiên
cao, ít có sự làm mới. Đây là điều mấu chốt để thu hút khách du lịch
đến khám phá, trải nghiệm và nhờ vậy, homestay có “đất” để phát triển.
Tuy nhiên, sự phát
triển du lịch cộng đồng tại Quảng Bình chủ yếu vẫn mang tính tự phát,
chưa trở thành phong trào hay chương trình có quy hoạch cụ thể cho nên
còn những hạn chế đáng kể. Tổng Thư ký Hiệp hội Du lịch tỉnh Quảng Bình
Trần Xuân Cương đánh giá: Hiện nay, các homestay và farmstay trên địa
bàn tỉnh thực ra mới chỉ là điểm lưu trú và phục vụ dịch vụ ăn uống, còn
đối với du lịch khám phá trải nghiệm thì vẫn phải đăng ký ở các đơn vị
bên ngoài. Vì vậy, chất lượng dịch vụ chưa cao.
Về lâu dài, với tình
trạng phát triển tự phát nhỏ lẻ, thiếu chuyên nghiệp như hiện nay, các
homestay và farmstay khó có thể phát triển bền vững. Chưa kể, hiện nay,
những nông dân làm du lịch còn thiếu hụt về kiến thức, ngoại ngữ và cách
quảng bá bài bản; sự kết nối giữa mô hình du lịch cộng đồng với các
doanh nghiệp kinh doanh du lịch và các làng nghề để tạo tua tuyến phục
vụ khách cũng chưa được thường xuyên và chuyên nghiệp.
Khác với Quảng Bình,
tại Hà Tĩnh, việc phát triển du lịch cộng đồng tại những khu nông thôn
mới kiểu mẫu lại vấp phải những khó khăn riêng. Là một trong những hộ
dân được đánh giá cao về điều kiện cơ sở vật chất lưu trú để đón tiếp du
khách, điều anh Nguyễn Mạnh Tuấn (thôn Phong Giang, xã Tiên Điền, huyện
Nghi Xuân) băn khoăn nhất chính là hiệu quả kinh tế mang lại từ loại
hình du lịch mới này. Theo anh Tuấn, sau khi hoàn thành xong việc sửa
sang nhà cửa, vườn tược, gia đình anh trở thành điểm đến thường xuyên
của các đoàn du khách khi về Tiên Điền nhưng lượng khách lưu trú lại vô
cùng hiếm. Theo đánh giá của người trong cuộc, việc chưa thu hút được
đông đảo khách nghỉ lại là do sự đơn điệu của các loại ngành nghề sản
xuất ở địa phương cho nên hầu hết các homestay hiện thời chỉ đáp ứng
được nhu cầu là điểm dừng chân, nghỉ ngơi; còn nhu cầu khám phá, trải
nghiệm đời sống sản xuất của người dân lao động gần như chưa thể đáp
ứng.
Về các sản phẩm văn
hóa, văn nghệ phục vụ du khách cũng chưa thường xuyên và thiếu chuyên
nghiệp. Theo Phó Chủ tịch HĐND, kiêm Đội trưởng Văn nghệ dân gian xã
Tiên Điền Trần Đức Bình, hiện nay đội văn nghệ dân gian xã đang hoạt
động dưới hình thức phong trào, các thành viên gắn kết với nhau chủ yếu
dựa vào niềm đam mê, địa phương chưa có bất kỳ chế độ đãi ngộ nào đối
với các thành viên. Thành ra, muốn có sự ràng buộc, tính chuyên nghiệp
trong công tác biểu diễn, phục vụ du khách là rất khó. Theo ông Bình,
các đoàn khách muốn thưởng thức văn nghệ mà không đăng ký trước sẽ khó
bố trí biểu diễn được vì chưa hình thành đội chuyên nghiệp mà phải tập
hợp người dân trong làng xã.
Cần sự hỗ trợ từ phía chính quyền
Trước những hạn chế
trong phát triển du lịch cộng đồng, Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Quảng
Bình Lê Thế Lực cho rằng: Mô hình du lịch cộng đồng hiện chưa có quy
hoạch và định hướng phát triển theo hướng bền vững, mới dừng lại ở mức
độ tự phát, người sau nhìn người trước để mở homestay trong khi thiếu kỹ
năng làm du lịch, yếu về ngoại ngữ cho nên hiệu quả chưa cao, chưa
tương xứng với tiềm năng. Mặt khác, cơ sở vật chất và hạ tầng du lịch
chưa được chú trọng đầu tư và thiếu đồng bộ; tình trạng mất điện, thiếu
nước sạch thường xảy ra đã ảnh hưởng đến việc lưu trú của du khách, nhất
là khách nước ngoài. Chính vì vậy, để mở rộng, phát huy hiệu quả loại
hình du lịch này, cần có sự vào cuộc của các cấp chính quyền và các
ngành chức năng.
Tại Quảng Bình, năm
2017, huyện Bố Trạch đã hỗ trợ 15 triệu đồng cho một homestay xây mới.
Tuy nhiên đây mới chỉ là số tiền mang tính động viên. Vì thực tế việc
xây dựng một homestay đúng nghĩa thì cần số vốn tương đối lớn. Chưa kể
người dân cần được tập huấn về kỹ năng đón, tiếp khách du lịch, chế biến
các món ăn và cách giới thiệu về ẩm thực địa phương… Tất cả những kỹ
năng mềm đó đòi hỏi phải có thời gian nhưng nếu chúng ta không có lộ
trình từng bước thực hiện với các khóa đào tạo bài bản thì rất khó thành
công.
Phó Giám đốc Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh Lê Trần Sáng cho rằng: Đây cũng chính
là khó khăn chung của các địa phương trong việc phát triển du lịch cộng
đồng tại nông thôn. Như trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh, hiện chưa có mô hình
kinh doanh du lịch cộng đồng thật sự bài bản nào, mọi thứ đang rất mới
mẻ, vừa làm vừa học. Sự hỗ trợ về tài chính của địa phương còn hạn chế,
mới chỉ ở mức động viên chứ chưa mang tính thúc đẩy. Vì vậy, sắp tới
tỉnh cần xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng một
cách bài bản, có giải pháp biến các thế mạnh văn hóa của địa phương
thành các sản phẩm du lịch cụ thể. Cùng với đó, các địa phương cần chú
trọng công tác tuyên truyền, tập huấn kỹ năng phát triển du lịch cộng
đồng đến mỗi người dân gắn với việc khuyến khích, tạo điều kiện hình
thành các đơn vị có khả năng điều hành, tổ chức hoạt động du lịch này.
Trao đổi về những vấn
đề nêu trên, Phó Chánh Văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương Ngô
Tất Thắng nhấn mạnh: Du lịch là một hướng đi mới trong xây dựng nông
thôn mới, đồng thời cũng là ngành nghề quá mới mẻ đối với hầu hết nông
dân cho nên không thể đòi hỏi sự quy mô và hoạt động trơn tru ngay lập
tức. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế tại nhiều tỉnh miền trung thì đây
là một hướng đi có nhiều tiềm năng và có khả năng đem lại hiệu quả kinh
tế cao và ổn định cho khu vực nông thôn. Chính vì vậy, điều cần nhất là
có sự đồng tâm, đồng lực của các cấp chính quyền địa phương trong việc
quy hoạch và phát triển du lịch cộng đồng tại các thôn, xã… Điều này khi
gắn kết cùng Chương trình quốc gia mỗi xã một sản phẩm chắc chắn sẽ còn
đem lại những hiệu ứng kinh tế đáng kể, góp phần quan trọng trong tiêu
thụ sản phẩm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
Cùng với xu hướng phát
triển chung của các loại hình du lịch, du lịch cộng đồng tại nông thôn
đang ngày càng chứng minh được sức hút đối với du khách cả trong nước và
ngoài nước. Và, tận dụng cơ hội này để chuyển đổi nghề nghiệp cho nông
dân cũng là một hướng đi bền vững trong xây dựng nông thôn mới./.
|